Bobrek tasi nedenleri ve tedavi yontemleri
Sabah her zaman ki gibi isinize geldiniz ve masaya oturdunuz, cayinizi icmek uzereyken aniden belinizden kasiklariniza yayilan bicak batar gibi siddetli agri basliyor derken bulanti, kusma ve oyle bir agri ki bunu omur boyu unutmayacaksiniz iste bu bobrek tasi sancisi… Ve bu sanciyi insanoglu var oldugundan beri cekiyor… Bobrek tasi bilinen en eski hastaliklardandir. Bobrek tasi 7000 yil once eski misir yazitlarinda ve mumyalarda tas hastaliklari biliniyor ve tedavi edilmeye calisilmistir. Hipokrat bile yemininde mesane tasi cikarmayacagina dair yemin eder. uriner sistemin en cok gorulen hastaliklarindandir. Toplumda %10’lara varan bir oranda gorulur. Her yasta gorulebilir ama en cok 20-40 arasinda ve erkeklerde kadinlara nazaran daha sik gorulur.
Bobrek Tasi Nedir?
Bobrek tasi kristallerden olusmus sert pirinc tanesinden bobregin icini tamamen saracak kadar (yaklasik 7cm) buyukleri arasinda degisir. Genellikle 1-1,5 cm civarindadir yuzeyi purtuklu ve duz sivri olabilir.
Bobrek Tasi Nedenleri?
Genellikle taslar sesizdir bobrek icinde kalikslerde duran taslar sessizdir bobrek pelvisinde ve uretere (idrar yoluna) tas duserse idrar yolunu tikadigindan ani spazm, agri ve kanamaya neden olur. Tani genelde radyolojik muayene ile konur (Rontgen, ultrasonografi) bazen bilgisayarli tomografi de gerebilir…
Halen tam olarak olus nedeni bilinmemektedir. Tasin olusmasinda idrarin supersture olup, kristalize olmasi, idrarda inhibitor (kristallerin bir araya gecmesini engelleyen) maddelerin (sitrat, pirofosfat..) miktarinin az olmasi idrarda yogunlasan kristallerin birleserek cokmesiyle tas olusabilmektedir. Eskiden yenen gidalarin (ispanak, yogurt, sut gibi) neden oldugu dusunulmekteydi ama bu gun bu gorus artik desteklenmemektedir sadece bagirsaktan kalsiyumun emiliminin artigi durumlarda (absorbtive hiperkalsiuri) diyetin onemi vardir bu da cok sik gorulen bir durum degildir.
Bobrek TasiTaslarin en cok goruleni kalsiyum oksalattir %75. Bunun nedenleri oksalat iceren gidalari (ispanak, brokoli, cikolata, cay, kuruyemis…) gibi besinlerin bol tuketilmesi D vitamini alimi, antiasit, diuretik ilaclar, paratiroid bezlerinin asiri calismasi, bazi hastaliklar; sarkoidoz, chron,kistik bobrek hastaligi, uruner enfeksiyonlar gibi hastaliklar neden olabilir. Kronik bagirsak hastaliklarinda, ince bagirsak anastomzlarinda kalsiyum oksalat ve fosfat taslari olusur.
urik asit taslari; genellikle fazla protein iceren gidalarin yenmesiyle(et, sut, yumurta) bazi metabalik hastaliklar, gut, kemoterapi, diuretik ilaclarinin uzun kullanimi, D vitamininin fazla alimi, gibi durumlarda olusur.
Sutrivit taslar; uriner sistem enfeksiyonlarinda olusur. Bakteriler idrarda ureyi parcalayarak amonyum miktarini arttirirlar buna bagli olarak taslar olusur. Kadinlarda daha cok gorulur. Sistin taslari; genetik bir hastalik olan sistin urinde gorulur. idrarda sistin miktari artmistir.

Bobrek Tasi Kimlerde Gorulur?
Ailesinde bobrek tasi olanlar
20-40 yas arsinda olanlar
Devamli ilac alanlar (diuretik,antiasit,tiroid hormonu)
Tek bobregi olanlarda
Az su icenlerde, sicak ortamda yasayanlarda, az hareket ve bol proteinli kalorili, az lifli beslenenlerde ileostomili hastalarda (ornegin Crohn’s hastaligi)
Bobrek Tasi Belirtileri Nelerdir?
bobrek-tasi-sancisiBobrek taslarinin %90’ni 4mm’nin altindadir hafif ya da siddetli agriyla veya hic belirti vermeden de kendiliginden dusebilir. Tedavi gerektiren taslar butun tas olgulari icinde sadece % 10’dur. Bunlarin klinik sikayetlerle ortaya cikabilecegi gibi bir kismi da tesadufen muayene esnasinda ortaya cikar.
siddetli belden baslayip kasiklara yayilan agri
Bulanti kusma
Karinda gaz, siskinlik
idrarda kanama, sik idrar yapma istegi
Bobrek Tasi Tedavisi
Bobrek icindeki (kalisyel) taslar genellikle sessizdir eger buyuk degilse klinik sikâyet vermiyorsa takip edilebilir. Tespit edilen tas eger 4 mm kucukse genelde kendiliginden duser. Daha buyuk taslara mudahale gerekir:
Medikal tedavi analjezik antibiyotik verilebilir
ESWL (vucut disindan ses dalgalariyla tasi kirma) Son derecede kolay ve konforlu tedavidir taslar ses dalgalariyla Perkutan nefrolitotomi: Bobrek icinde 3 cm.’den buyuk taslarda uygulanir hastane de genel anestezi altinda uygulanir. Ciltten kucuk delikler acilarak bobrege optik cihazlarla girilip tas kirilir ve deliklerden aspire edilerek cikarilir. ureteroskopi ile tas cikarilmasi: ureteroskopi ince uzun metalden yapilmis (ortalama45-80 cm) optik bir cihazdir. idrarin ciktigi yollardan tersine bu cihazla girilir mesaneden ureter icine girilerek taslar kucukse basket kataterle kavranarak cikarilir. Tas buyukse o zaman pnomotik,ultrasonik veya laser kullanilarak tas kirilir.
Acik cerrahi tedavi: Diger tedavilerin mumkun olmadigi durumlarda (Tasin buyuk oldugu durumlarda, uruner enfeksiyona neden oluyorsa, bobrekte harabiyet ve kanamaya neden oluyorsa, idrar akimi tam olarak durdugu durumlarda) uygulanir.
Bobrek Tasi Olusmasi Nasil onlenir?
Bobrek tasi olan bir hasta artik yasamina bazi olmazsa olmaz kurallar girer. Bunlar; Bol sivi almak (gunde en az 7-8 bardak)
Yilda en az iki defa muayene olmak (hic bir sikayet olmasa bile)
Duzenli egzersiz yapmak
Yapilacak testlere gore en uygun diyeti yapmak, tasin cinsi ve kan ve idrar tahlillerinden sonra bobrek tasinin neden oldugu anlasilmaya calisilir. Olgularin %25-30’inda bir hastaliga sekonde tas olusur (paratiroid,gut,barsak hastaliklari vs.) geri kalan %60’lik bolumunde belirgin bir hastalik bulunmaz. Diyet onemlidir urik asit taslari genelde bol proteinli gidalarla ve gut hastaliginda sik gorulur asit idrarda olusur tedavide idrari alkalen yapan ilaclar allopurunol ve bol lifli diyet yapilabilir. Bircok calisma yapilmakta her arastirmaci onerilerde bulunmaktadir bunlardan en populer oranlari:
Absortive hiperkalsiurusu olan hastalar hiperkalsiuruyu ve oksaliruyi onlemek icin kalsiyum ve okslatan zengin besinleri az tuketmek (ispanak gibi koyu yesil sebzeler, cikolata, cay, kahve sut urunleri) ve bagirsaktan kalsiyumun emilimini azaltmak icin seluloz fosfat gibi ilaclar kullanilabilir. Bazi arastirmacilar hayvansal proteinlerin idrar kalsiyumu miktarini yukselttigi onun yerine bitkisel proteinler vejeteryan beslenmeyi onermektedirler. Potasyum ve potasyum sitrat, magnezyum sitrat tas olusumunu onler. Potasyum idrarda kalsiyum miktarini azaltir. Sitrat okslat fosfat gibi kristallerin kalsiyuma baglanmasini onler. ilac seklinde alinacagi gibi potasyumdan zengin besinler yenmelidir. ( sebze ve meyve) Sitrat limonda fazlaca bulunmaktadir. Limonata yapilarak veya portakal suyu gunde 1 veya 2 litre icilebilir. Bazi arastirmacilar Magnezyum ve B6 vitaminin tas olumunda etkili oldugunu bildirmislerdir.
Kepekten zengin lifli besinler bagirsaktan kalsiyum emilimini azaltir. Pirinc, bugday, gibi besinler diyetimize bolca girmeli. Arastirmalar sekerin idrarda oksalatin miktarini artirdigi tespit edilmistir genelde seker ve sekerli gidalardan az tuketmelidir.(suni tatlandirici kullanilabilir). Bazi bitkisel ilaclar iP-6 (inositol hexaphosphate veya fitik asit) uriner kalsiyumu azalttigi gorulmustur. Bu bitkisel ilac alindiginda kalsiyum oksalat tas olusumu anlamli derecede azaldigini bildirmislerdir. Bazi doktorlar Balkabagi cekirdegini onermektedirler.